21. Yüzyılda Nasıl Bir Okul? Nasıl Bir Öğrenci? Nasıl Bir Öğretmen?

* 21. YY’IN BİZDEN BEKLEDİKLERİ NELERDİR?

Dünya Ekonomik Forumu’nun The Future Of Jobs (İşlerin Geleceği) adlı (2016) raporunda bugün ilkokula giden çocukların %65’inin henüz ortaya çıkmamış yeni işlerde çalışacağı konusunda tahminler bulunuyor.

İlkokuldaki bir çocuğun 15 yıl sonra iş hayatına atılacağını düşündüğümüzde onu nasıl bir dünya bekliyor olacak?

OECD’nin yaptığı bir araştırmaya göre, kriz sırasında işini en iyi koruyanlar en yüksek eğitim almış olanlar olmuş. Demek ki daha uzun süreli, daha kaliteli bir eğitim ihtiyacı 21. yy’da da artarak devam edecek.

Yapay zeka teknolojisinin yükselişi ile bir çok insan gücü isteyen işin yerini robotların alacağı ve işsizliğin artacağı düşünülüyor. Elon Musk bunun için “Küresel Vatandaşlık Geliri” teorisini öneriyor. Yani devletin veya bir kurumunun, her vatandaşa insansız üretimlerden kazandıklarından sabit ücret verdiği bir sistem!

Çocuklarımızın gelecekteki zorluklarla baş edebilmesi için 21. Yy’da onlardan beklenilen “yaşam boyu öğrenme” disiplinidir. Bu kavram öğrenmenin sürekli devam eden bir süreç olduğu anlayışıdır. Bu beceriler Yaratıcılık ve yenilenme becerisi, Eleştirel düşünme ve problem çözme becerisi, iletişim ve işbirliği , bilgi okur-yazarlığı, medya okur-yazarlığı, esneklik ve uyum, girişimcilik ve öz-yönelim, sosyal ve kültürlerarası beceriler,üretkenlik ve sorumluluk ve liderlik gibi başlıklar altında incelenebilir. 

* 21. YY OKULU:

Öğretmeyi değil Öğrenmeyi ön planda tutan, geleneksel kalıplardan çıkmış, bilgi yerine beceri odaklı, değişime direnmeyen okullar…

Yakın tarihe baktığımız zaman her şey değişti fakat okullar değişmedi. Oysa değişimin direksiyonunda okullar olmalı değil mi?

Okul için iyi olan her şey öğrenci için iyi midir? Yoksa tam tersi mi?

Okul kuralları sorgulanmadan biat edilen yasalar mıdır? Gelişmiş ülkelere baktığımızda değişimin merkezinde okullar vardır, ama toplumun değişimi yakalaması için önce okulların değişimi yaşaması gerekiyor günümüzde…

Öğretilenlerin ezberletilmediği, sorumluluk almasını bilen, eleştirel, sorgulayan, yaratıcı, özgüven sahibi öğrencilerin yetiştirildiği okullardan bahsediyoruz.

Herkes için aynı kurallarla bireylerin standardize edilmediği kurumlar. Birçok bilim adamına baktığımız zaman okuldan kovulmuş yahut yetersiz bulunmuş ve uzaklaştırılmış fakat özgür hayatında dünyayı sarsmış buluşlar gerçekleştirmişlerdir. Sanırım Edison gibi okuldan kovulup elektriği okullara HEDİYE eden bir okuldan intikam alma görülmemiştir.

Sıra dışı beyinlerin toplumun dışında tutulmadığı okullar.

Önemli olanın boya badana, sıra olmadığı, farklılaştırmanın yapıldığı, teknolojinin verimli kullanıldığı, her birey için özel etkinliklerin uygulandığı okullar.

Sınıflardan çok laboratuvarların, kütüphanelerin, sanatsal odaların aktif olduğu ve bunların birbirine tercih edilmediği bir okul atmosferi, hala kilise düzeni dediğimiz sıra düzenin değişip sınıf iklimine uygun oturma düzeni…

*21. YY ÖĞRETMENİ:

21. Yy öğretmeninin özelliklerini 10 maddede sıralayacak olursak;

1. Yaratıcıdır ve öğrencilerini de buna teşvik eder,
2. Üretkenliğe model olur ve problem çözme becerileri ile öğrencilerine model olur,
3. Öğrencileri gerçek yaşamla ilgili konuları araştırmakla ilgili, dijital araçları ve kaynakları kullanarak özgün problemleri çözmeye sevk eder.
4. Sanal ya da yüz yüze ortamlarda öğrenciler, meslektaşlar veya ailelerle öğrenmede bir araya gelerek ortak bilgi yapılanması modeli oluşturur.
5. Öğrencinin öğrenme ve yaratıcılığını teşvik etmek için dijital araç ve kaynakları içeren uygun öğrenme deneyimlerini tasarlar ve uyarlarlar
6. Bütün öğrencilerin kişisel meraklarını takip etmelerine ve aktif katılımcılar olmalarına imkan sağlayan teknoloji ile zenginleştirilmiş öğrenme ortamları ve tasarımları geliştirir,
7. Öğrenci başarısını ve gelişimini desteklemek için dijital araçlar ve kaynakları kullanarak öğrenciler, meslektaşlar, veliler ve toplum üyeleriyle işbirliği yapar.
8. Uygun dijital araç ve kaynaklara eşit erişim sağlayarak öğrenci merkezli stratejilerin kullanımı yoluyla tüm kullanıcıların muhtelif gereksinimlerini karşılar.
9. Bilgi ve teknolojinin kullanımına ilişkin dijital ahlak ve sorumlu sosyal etkileşimleri teşvik eder ve model oluşturur
10. Diğer kültürlerin öğrencileri ve meslektaşlarıyla bir araya gelip dijital çağ iletişimini ve etkiletişim araçlarını kullanarak kültürel anlayış ve küresel farkındalık geliştirir.

* 21. YY ÖĞRENCİSİ:

Sinan YAMAN’ ın dediği gibi; egosu küçük kalbi büyük, zihni berrak elleri hızlı, vicdani ve mantık zekâsına sahip bireylerdir 21. Yy öğrencileri…

Doğumundan itibaren bilgisayar, akıllı telefonlar, internet gibi teknolojilerle yaşayan nesil bile artık geride kaldı. 21. Yy öğrencileri bunların yanında bulut teknolojisi, maker yaşam tarzı, robotik-kodlama, yapay zekâ, 3D yazıcılar ile ilişki içinde yaşıyor. Yeni bin yılın öğrencileri de dediğimiz öğrenciler için beklenilen bazı beceriler şunlardır;

Yaratıcılık ve Yenilenme Becerisi: 21. Yy da da  diğer dönemlerde olduğu gibi yaratıcılık ve yenilenme önemini kaybetmeden istenecek becerilerden olacaktır.. Yaratıcılık, yenilenme sayesinde ilerlemeler, sorunlara çözümler, farklı ürünler kaydedilebilir. Hem öğretmenler hem de öğrencilerin sahip olması gereken bu beceri etkili bir eğitim-öğretim süreci için önemlidir. Yalnızca öğretmenin anlattıklarıyla değil bireyin kendi yaratıcılığı ve yenilikçi düşünce yapısıyla süreçte aktif /özgür olacağı gibi sürece de olumlu bir etki etmiş olacaktır. Öğretmenin de bu becerilere sahip olması ile süreç daha dinamik bir ortama dönüşecektir. Bu nedenle öğretmen ve öğrencinin birbirini bu becerilere sahip olarak beslemesi tam anlamıyla bir eğitim-öğretim sürecinin meydana gelmesini sağlayacaktır.

Eleştirel Düşünme ve Problem Çözme Becerisi: 21. yy insan becerilerinin sahip olması gereken bir diğer önemli özelliklerden biri de eleştirel düşünme ve bunun sonucunda problem çözme stratejileri geliştirmedir. Olayları farklı ve eleştirel bir bakış açısıyla yorumlamak hem bireye hem de eleştirilen ürünün geliştirilmesi adına büyük önem taşımaktadır. Yine problemlerin çözümü için bir kurgulama yapma ve bir çözüm yolu izleyerek sonuca ulaşma zamandan tasarruf sağladığı gibi problemlerin büyümesine, karmaşaya dönüşmeden sonlandırılmasını sağlamaktadır.

İletişim ve İşbirliği: Yine 21. Yy bireylerinin sahip olması gereken çok önemli özelliklerden biri işbirliği ve iletişim… Çağımız iletişim çağı olarak da isimlendirilmektedir. Bu dönemde etkili yazılı, sözlü iletişim büyük önem kazanmıştır. İletişim araçları bu çağda çok ve çeşitlidir; anlık mesajlaşmalar, e-posta, telefon, radyo, televizyon vs. Bu nedenle de kullanılan dil nedeniyle iletişim etkili bir biçimde kullanılmalıdır. Artık büyük şirketlerin ve icatların bir garajda üç beş arkadaş veya ekip ruhuyla çıktığı bir gerçek.. Bu nedenle işbirliğine bireylerin yakın olması ve bu süreci verimli geçirebilecek becerilere sahip olması oldukça önemlidir.

Bilgi ve Medya Okuryazarlığı:  21. yy da dijital teknoloji bireylerin hayatında büyük bir yer edinmiştir. Eskiye göre bilgiye ulaşma seçenekleri ve hızı yadsınamaz derecede arttı. Fakat dijital bilgi kirliliği dediğimiz bir sorunla karşı karşıyayız. Bunun üstesinden gelmek için de dijital okuryazarlığın bütün inceliklerini bilen ve kullanan bir nesil olmak zorundalar.

Esneklik ve Uyum: yukarıda da bahsettiğim gibi iletişim ve işbirliği ne kadar önemli iki bileşen ise bunları tamamlayan bir diğer faktör esneklik ve uyumdur. Hayatın her alanında ve sosyal olan bütün ilişkilerde önemli olduğu gibi tüm çalışma ortamında da minimum problem yaşanması ve maksimum verim alınması için bu önemli bir faktördür. Ayrıca bireyin kendini pek çok alanda yetiştirmiş olması, esnek biçimde pek çok alanda çalışabilmesi de bireyin kendine sağlayacağı en iyi olumlu davranışlardan biridir.

Girişimcilik ve Öz-Yönelim: Bireyin girişimci bir kişiliğe sahip olması ona pek çok alanda kapı aralayacaktır. Bireyin işe başlaması, bir süre bu işi devam ettirmesi ona alanda birçok deneyim kazandıracaktır. Edindiği bu deneyimler zamanla kendisine yöneleceği alanlar hakkında fikir verecektir. Dolayısı ile çağımızın hızla ilerleyen bu yapısında bireylerin kendi kararlarını hızlı ve doğru bir biçimde vermesi, alanlara yenilikler kazandırması önemli bir durumdur.

Sosyal ve Kültürler arası Beceriler: 21. Yy da sosyal alanlarda farklılık göstermektedir. Çevrimiçi ortamlar, anlık mesajlaşmalar bireye her an her yerde iletişim ortamı sunmaktadır ve sosyalleşme kavramının içeriği de buna bağlı olarak yenilenmektedir. Bireyler çevrimiçi ortamlarda kültürler arası iletişime de geçmekte kıtalararası haberleşme sağlamaktadırlar. Bu durum bireyleri farklı kültürleri tanıma ve farklı kültürlerle iletişim kurma anlamında da geliştirecektir.

Üretkenlik ve Sorumluluk: 21. Yy da üretkenlik yine oldukça önemli bir maddedir. Üretim bilgi, endüstri biçimde oluşturulabilir. Özellikle eski mesleklerin yok olacağını düşünürsek bu yeteneğe ne kadar ihtiyaç olacağını anlayacağız. Sorumluluk ise bireyin kendi öğrenmelerini gerçekleştirmesi, verilen görevleri en iyi biçimde yerine getirmesi için sahip olması gereken bir diğer özellik olarak karşımıza çıkmaktadır.

Liderlik: Liderlik pek çok özelliği içinde barındıran ve çok farklı tanımları yapılan bir kavramdır. Özellikle ilkokul kademesine kadar inen liderlik temalı dersler çocukların gelecekteki yaşamlarında yöneticilik taraflarını beslemektedir. Liderlik bireyin kendi yaşamını planlaması anlamında da, büyük kitleleri yönetme anlamında da kullanılabilir. Liderler doğru kararlar vermeli ve sorunlara etkili, hızlı çözümler üretebilmelidir kazanımı bu becerinin özetidir.

MEB tarafından gerçekleştirilen “21. yüzyılda ortaöğretimdeki mevcut öğrenci profili nedir ve ne olması beklenmektedir? Şayet beklentiler yönünde mevcut bir öğrenci profili yoksa bunun başarılması için neler yapılmalıdır ve hangi tedbirlere başvurulmalıdır?” sorularına cevap aranan “21.yy Öğrenci Profili” başlıklı bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada 21 yy Öğrenci Profilindeki özellikler aşağıdaki gibi listelenmiştir.

( http://www.meb.gov.tr/earged/earged/21.%20yy_og_pro.pdf )

1. Öğrencinin iletişim becerisi olmalıdır. Etkili iletişim kurabilmelidir.
2. Grup halinde çalışma (işbirliği yapma) becerisine sahip olmalıdır. 3. Problem çözme, sorunlarının üstesinden gelme becerisine sahip olmalıdır.
3. Öğrenci araştırma yapabilme becerisine sahip olarak yetiştirilmelidir. Bilimsel ve akılcı, araştıran ve sorgulayan olmalıdır.
4. Bilgiye ulaşabilmeli, bilgiyi yönetebilme becerisine sahip olabilmelidir.
5. Teknolojiyi etkili ve verimli kullanabilmelidir. Teknoloji kullanımında seçici olmalıdır.
6. Kendini yenileyebilmelidir.
7. İnsanlığın ortak değerlerine sahip olmalı ve onlara değer vermelidir.
8. Öğrenciler, Felsefe eğitimini Felsefe alanında yetişmiş öğretmenlerden almalıdırlar. Bu durum tüm alanlar için geçerlidir.
9. Demokratik tutuma sahip olmalıdır.
10. İnsani ve ahlaki değerlere sahip olmalıdır.
11. Öğrenme sürecini yaşam boyu sürdürmelidir.
12. Analitik düşünebilmeli ve davranabilmelidir.
13. Türkçe’ yi iyi kullanabilmelidir.
14. En az bir sanat dalında kendini yetiştirmelidir.
15. Hoşgörülü olmalı; farklılıkları zenginlik olarak görmelidir.
16. Nasıl öğreneceğini bilmelidir. 18. Kendisi ile barışık olmalıdır.
17. Yurttaşlık bilincine sahip olmalıdır.
18. Her türlü fanatizmden uzak olmalıdır.
19. Kendine güvenen birey olmalıdır. Özgüveni olmalıdır.
20. Sınıf ve okul yönetimi ile ilgili kararlara katılabilmelidir.
21. Öz disiplini olmalıdır. Kendi davranışlarının sorumluluğunu üstlenebilmelidir.
22. Öğrenmeye açık olmalıdır.
23. Farklı açılardan olaylara bakabilmelidir. Çok yönlü düşünebilmelidir.
24. Fark oluşturabilmelidir. Yaratıcı düşünme becerilerine sahip olabilmelidir.
25. Kendini yeniden oluşturabilme becerisine sahip olmalıdır.
26. Dünya barışına katkı sağlayabilmelidir.
27. Dünya sorunlarına duyarlı olabilmelidir.
28. Ortak aklı içselleştirmiş dünya vatandaşı olabilmelidir.
29. Kütüphaneyi etkin bir şekilde kullanabilmelidir.
30. En az bir sanat dalında kendini yetiştirmelidir.
31. Vizyonu olmalıdır.
32. Yabancı dil bilmelidir.
33. Zamanını etkili yönetebilmelidir.
34. Verimli ders çalışma tekniklerini bilmelidir.
35. Arkadaş seçiminde seçici olabilmelidir.
36. Bilimsel okur-yazar olabilmelidir.

* YENİ NESİL EBEVEYN:

Bazen bir işiniz vardır. Hatalar yaparsınız, hatta geri dönülmez hatalar, ama bir istifa ile her şeyden sıyrılır normal hayatınıza dönebilirsiniz. Ama öyle bir meslek var ki ne istifa, ne de emeklilik kabul etmiyor: ebeveynlik…

Her yüz yılda çocuk yetiştirmek zordu, fakat bu yüzyılların 21. Sinde anne ve babaların işleri daha da zor. Yukarıda her ne kadar devinim, gelişen ve dijitalleşen teknoloji, rekabet, endüstri vs. dediysek de bu neslin belki de dijitalleşmesi olmayacak tek tarafı aile ve onların sıcak kucağı olacaktır.

Tabii ki aile de çocuklarıyla beraber yeni yüz yıla adapte olacak, ama çocuklarımıza aile sıcaklığını, paylaşmayı, sevgiyi, insani değerleri, etiği ve ahlakı verecek olan teknoloji değil anne ve babalar olacaktır.

Gelecekte şu an öğrenci olan çocuklarınız belki de kalem kâğıt kullanmayacak veya uçan arabalarla yüzleşecek bilemiyoruz ama bildiğimiz tek şey doğruluk ve dürüstlük kavramlarının yani insan olma değerlerinin modasının geçmeyeceği, bununda temeli aile de anne baba da yatacaktır.